| به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مکانیک کوانتومی، شاخه‌ای از علم فیزیک است که توصیفی سازگار با آزمایش‌ها از ذرات در اندازه‌های اتمی و زیراتمی در اختیار دانشمندان قرار می‌دهد. پیام طیبی‌زاده، پژوهشگر و نویسنده در کتابی با عنوان «سیر از خود تا خود» به سیر گردش هر ذره در کوانتوم پرداخته است. طیبی‌زاده در گفت‌گو با خبرنگار ایبنا درباره انتخاب عنوان «سیر از خود تا خود» و جامعیت این نام بر الکترودینامیک گفت: در مکانیک کوانتومی هر ذره واجد و جامع است؛ به این معنی که گردش هر ذره در چیزی که موجودیت آن را تشکیل می‌دهد مورد صحبت است. در حقیقت اصول موضوعه حاکم بر هر ذره باید آزمایش شود چراکه امری اثبات‌پذیر نیست و جزو مختصرترین مجموعه از تئوری کوانتومی است. در این میان مطابق با نظریه دیوید بوهم در مکانیک، «همه چیز دربردارنده همه چیز است.» طیبی‌زاده معتقد است، قواعد حاکم بر مکانیک کوانتومی بر پایه تعدادی اصول موضوعه است. این اصول موضوعه به نوبه خود بر بنیان گستره وسیعی از مشاهدات تجربی هستند. وی ادامه داد: در نتیجه آنچه که من در این کتاب مورد بحث قرار دادم سیر از خود تا خودِ هر ذره در کوانتوم است. این سیر که نقطه تلاقی ظاهر و باطن هر ذره است، به شکل یک حرکت درونی مورد کنکاش قرار داده شده. در نتیجه نام سیر از خود تا خود را بر آن نهادم تا روشنگر مجموعه متن باشد. وی در پاسخ به این پرسش که هدف اصلی از سلسله گفتارهایی که در کتاب آمده چیست و مطالعه‌کننده را به چه سمت و سویی هدایت می‌کند، گفت: نهایت پیشرفت ما از علم فیزیک پیش به سوی نظریه‌ای است که نه تنها قدمتی چندین سال در فیزیک دارد بلکه ریشه در معرفتی باستانی دارد و آن دستیابی به نظریه‌ای جامع و واجد است که تمامی نیروهای بنیادی هستی را در یک هستِ یگانه توصیف کند. این نظریه چیزی جز نظریه «وحدت بزرگ» نیست که آن را در علم فیزیک، ادغام نیروی گرانش با مدل استاندارد ذرات بنیادی می‌دانیم. ریسمان کاندیدای بزرگ وی در ادامه و در ارتباط این نگرش با نظریه ریسمان خاطرنشان کرد: همانطور که می‌دانیم کاندیدای اصلی چنین نگرشی یعنی همان وحدت بزرگ، نظریه ریسمان است. شاید این جمله که نظریه ریسمان بزرگ‌ترین ماجراجویی فیزیک در تمامی دوران تاریخ فیزیک است، به دور از ذهن نباشد. این نظریه بیان می‌کند که میکروسکپی‌ترین اجزاء ماده، ذرات، در حقیقت ذره نیستند بلکه ریسمان‌ها یا تارهای مرتعشی هستند که دائماً در ارتعاش‌اند و همین ارتعاشات، اشکال گوناگون ماده را پدیدار می‌کند. به گفته طیبی‌زاده همه پدیده‌های مورد صحبت در هستی بر مبنای همین ارتعاشات بنا شده است. بنابراین یگانگی و وحدت، هدف غایی علم فیزیک است. این پژوهشگر با اشاره به محوریت اساسی کتاب تشریح کرد: قطعا با توجه به پیشرفت‌های سریع علم فیزیک در حوزه ذرات بنیادی که در نهایت به نظریه الکترودینامیک کوانتومی می‌رسد؛ بسیاری از مطالب به عنوان یک مقدمه تلقی خواهد شد. مثالی در این باب ذکر می‌کنم که خالی از وجه نیست؛ فرض کنید همه نورها را در یک نقطه پشت ذره‌بین و در فاصله کانونی متمرکز کنیم و کاغذی پشت آن قرار دهیم، خواهیم دید که کاغذ می‌سوزد. حال اگر همین نورها را به صورت لیزری متمرکز کنیم می‌توانیم کاغذ و یا اجسام سخت‌تر را توسط آن برش دهیم. در حالی که در هر دو پدیده فیزیکی، نور عنصری ثابت است اما دارای دو وجه کاربردی است. وی افزود: در کتاب این نکته را یادآور شده است که جهت شناخت واقعیت هر ذره الزاماً باید به جای پرداختن به سطوح و توجه و شناخت حرکت‌ها، واکنش‌ها و ... موجودیت ذره را دقیقاً، در همه ابعاد مورد توجه قرار داد. همانطور که پیش‌تر در کتاب تئوری کوانتومی نیز آمده بود هر پدیده بیش از آنی که هست نمی‌تواند باشد و شناخت کامل و مکمل یک پدیده و رسیدن به حقیقت یگانه در مکانیک کوانتومی نوین در یک سیر از خود تا خود است. یک عالم، یک موج بسیط وی در ادامه درباره نکات جذاب و خواندنی کتاب خاطرنشان کرد: قسمتی از فصل چهارم کتاب را یادآور می‌شوم که بسیار به آن علاقه دارم و دارای جنبه‌های تعلیمی بسیاری است. عالم همه یک موج بسیط است، و به هر جایی که نگاه یا تحقیق کنید جز همان موج بسیط چیزی نیست. اگر مثلاً رادیو را روشن کنید همان یک صدا در زمان واحد به گوش‌های شما می‌رسد بطوریکه اگر چند رادیو با هم به کار انداخته شده و همه را روی یک فرکانس تنظیم کنیم، در یک لحظه تنها یک صدای واحد منتشر می‌شود که ارتعاشی از موج بسیط الکترومغناطیسی است. این وحدت موج است که در هستِ مطلق متجلی می‌شود. طیبی‌زاده درباره روند تالیف کتاب گفت: الگوی اصلی تألیف این کتاب در حقیقت به مجموعه گفتارهای اینشتین، پلانک و دیگر فیزیکدانان و فلاسفه برمی‌گردد. این اثر با زبانی عامه‌پسند به بیان قوانین بسیار پیچیده الکترودینامیک پرداخته است. ذکر این نکته لازم است که مطالعه‌کننده باید نخست یکبار از فصل اول تا آخر را با دقت مطالعه کند تا رشته گفتارها را متوجه شود به گفته طیبی‌زاده فصل اول کتاب به ارتباط فیزیک و سایر دانش‌ها می‌پردازد. فصل دوم مروری است بر تعاریف متداول در فیزیک. فصل سوم به شرح معادله مکان زمان سیر نور در میدان‌های الکترومغناطیسی و الکترودینامیکی پرداخته و مفهوم حرکت را با توجه به معادله موج تئوری ذره عنوان نموده است. فصل چهارم به بر هم‌کنش ماده و میدان می‌پردازد و نور را مطابق با نظریه فیزیک ذرات بنیادی و الکترودینامیک کوانتومی تشریح می‌کند. وی در ادامه درباره بخش‌های اصلی فصل چهارم کتاب گفت: بخش نخست شامل ماهیت نور، نظریه نور نیوتن، محدودیت‌های بینایی چشم انسان و آشکارسازی فوتون است. بخش دوم به برهم‌کنش الکترون و ماده می‌پردازد و موضوع را با بحث پیرامون «سایه‌های حیاتی» و بینایی مطلق دنبال می‌کند و نهایتاً نظریه تنفس کیهان (دَم) را بنا به قواعد ریاضی بیان می‌کند. بخش سوم این فصل به عمل‌های اصلی در نظریه الکترودینامیک کوانتومی (قواعد فاینمن) معطوف شده که بحث را با مثال‌های متعددی پیش کشیده و با ارائه تفسیری عمیق نظریه دَم را شرح و بسط می‌دهد و سیر حیاتی ذرات بنیادی را در سیر از خود تا خود به تصویر می‌کشد. وی ادامه داد: بخش پایانی فصل چهارم، گفتاری است که با نگرشی عمیق تنظیم و نگارش شده و بیانگر یگانگی واحد حیاتی است. «سیر از خود تا خود»، در 178 صفحه به قیمت 35 هزار تومان، با یک‌هزار نسخه از سوی نشر شاملو منتشر شد. |  |
↧
«سیر از خود تا خود»؛ کنکاشی در وجود ذره
↧